Tạ Từ Trong Đêm là một nhạc phẩm được nhạc sĩ Trần Thiện Thanh sáng tác vào khoảng năm 1964 - 1965. Bài hát khi mới ra đời do chính tác giả và cũng là ca sĩ Nhật Trường giới thiệu lần đầu tiên đến khán giả và sau đó được biết đến với sự thể hiện vô cùng thành công của ca sĩ Phương Dung.
Không kể đến sự thành công của cô Phương Dung trong những bài hát mà cô thể hiện trước đó và gắn liền với tên tuổi của cô như Nỗi Buồn Gác Trọ, Những Đồi Hoa Sim… thì Tạ Từ Trong Đêm cũng là một bài hát mang đến cho cô rất nhiều thành công khi đạt được 2 giải thưởng là: Bài hát xuất sắc nhất năm và huy chương vàng cho ca sĩ hát tân nhạc năm 1965 do đọc giả của báo chí Sài Gòn bình chọn.
Mời quý vị nghe ca khúc “Tạ Từ Trong Đêm” Trình bày: Đan Nguyên, Hà Thanh Xuân
Bấm vào giữa hình trên để nghe “Tạ Từ Trong Đêm” Trình bày: Đan Nguyên, Hà Thanh Xuân
Nội dung của bài hát viết về cuộc chia tay đầy nghẹn ngào của một đôi uyên ương trong đêm trước khi chàng trai khoác áo lính ra chiến trường. Đây là một đề tài không hề mới đối với các nhạc sĩ trong giai đoạn đó, giai đoạn mà đất nước vẫn đang còn ngập trong những khó khăn của khói lửa chiến chinh.
Dù không mới nhưng chủ đề này lại luôn “được lòng” của khán giả yêu nhạc. Có lẽ bởi khi đó, tâm tư của họ đều là như vậy, và cho đến tận bây giờ, đó vẫn như là một hồi ức tốt đẹp, và là một phần ký ức mà người đời trước muốn kể lại cho người đời sau:
Thăm thẳm chiều trôi, khuya anh đi rồi sao trời đưa lối
Khi thương mến nhau hai người hai ngả tránh sao bồi hồi
Hẹn gặp nhau đây đêm thâu lá đổ,
sương giăng kín mờ nhạt nhòa ước mơ
Đã gặp nhau rồi, sao em không nói,
sao em cúi mặt, em giận hờn anh chăng?
“Thăm thẳm chiều trôi, khuya anh đi rồi sao trời đưa lối” - Đó là câu hát mở đầu của Tạ Từ Trong Đêm. Người con gái ấy, chan chứa trong lòng một nỗi buồn nặng trĩu, vì người mà cô yêu thương, qua buổi chiều nay đã phải lên đường đi chinh chiến. Mà “khi thương mến nhau hai người hai ngả tránh sao bồi hồi” - dù biết rằng đó là nhiệm vụ của anh, dù biết trước được sự cách xa, dù đã chuẩn bị tinh thần cho điều đó nhưng nói không buồn thì làm sao mà được cơ chứ?!
Mời quý vị nghe liên khúc “Tạ Từ Trong Đêm, Từ Đó Em Buồn” Trình bày: Phương Dung, Băng Tâm
Bấm vào giữa hình trên để nghe “Tạ Từ Trong Đêm, Từ Đó Em Buồn” Trình bày: Phương Dung, Băng Tâm
Hai người, hẹn gặp nhau lần cuối trước khi anh lên đường, “Hẹn gặp nhau đây đêm thâu lá đổ, sương giăng kín mờ nhạt nhòa ước mơ” - nhưng gặp nhau rồi cô lại không thể mở lời mà nói ra những tâm sự của lòng mình, khiến cho chàng trai cứ ngỡ như rằng cô đang giận anh - “sao em cúi mặt, em giận hờn anh chăng?”
Nhưng có phải đâu, giận dỗi làm gì, chỉ là cô buồn, cô tủi rồi không nói được thành lời mà thôi. Anh hiểu, anh rất hiểu, “Anh hiểu rồi đây khuya nay em về trăng gầy soi bóng/ Nên em cúi mặt ngăn dòng nước mắt phút giây tạ từ” - và anh cũng buồn lắm khi phải rời xa cô, rời xa tình yêu của mình. Nhưng anh đi, đâu phải tình yêu của anh sẽ kết thúc, nên “đừng buồn nghe em, tuy anh biết rằng xa xôi vẫn làm tâm tư héo mòn”, nên “nếu em đã trọn thương anh xa vắng/ xin em chớ buồn cho nặng lòng chinh nhân” - nên an ai ủi người mà anh thương
Anh hiểu rồi đây khuya nay em về trăng gầy soi bóng
Nên em cúi mặt ngăn dòng nước mắt phút giây tạ từ
Đừng buồn nghe em, tuy anh biết rằng xa xôi vẫn làm tâm tư héo mòn
Nếu em đã trọn thương anh xa vắng
Xin em chớ buồn cho nặng lòng chinh nhân
Nếu em biết rằng có những người đi đấu tranh chưa về
Mang lời thề lên miền sơn khê
từng đêm địa đầu hun hút gió sâu
Nếu em đã gặp mẹ già thương con khấn nguyện đêm rằm
Vợ yêu chồng đan áo lạnh từng đông
Thì duyên tình mình có nghĩa gì không?
Anh muốn cô vơi bớt đi những nỗi buồn của sự chia ly lúc này, muốn cô mạnh mẽ lên, vui vẻ lên và đợi chờ anh. Nên anh nói với cô rằng “Nếu em biết rằng có những người đi đấu tranh chưa về/ Mang lời thề lên miền sơn khê, từng đêm địa đầu hun hút gió sâu”, và “nếu em đã gặp mẹ già thương con khấn nguyện đêm rằm”, gặp “vợ yêu chồng đan áo lạnh từng đông” - thì có lẽ cô sẽ mạnh mẽ hơn, thì cô sẽ thấy “duyên tình mình” sẽ chẳng nghĩa lý gì so với những điều đó…
Qua tất cả những lời nói của mình, anh chỉ mong rằng cô sẽ thôi cúi mặt, thôi chảy những dòng nước mắt khiến anh đau lòng, khiến anh xót xa mà nói cùng anh một lời trước lúc tạ từ. Nhưng cô cứ vẫn như thế, cứ cúi đầu và khóc trong lặng im.
Đành thế, trước lúc rời đi “Anh hỏi một câu khi trong đêm dài vọng về tiếng súng/ Sao em cúi mặt không nhìn đôi mắt hứa thương em trọn đời?” - Nhưng vẫn cứ như thế, cô tiễn bước chân anh trong lặng im. Anh cũng rời đi, “Đầu đường chia phôi anh không nói gì/ Nên phong kín lời hẹn tình lứa đôi” - Anh hiểu người con gái ấy, anh biết cô thương anh nhiều như thế nào, buồn nhiều như thế nào khi hai người cách xa, khi anh đi mà không hẹn ngày trở lại - Chia xa, hai người yêu nhau, tình yêu dạt dào thì không buồn sao cho được bây giờ??
Anh hỏi một câu khi trong đêm dài vọng về tiếng súng
Sao em cúi mặt không nhìn đôi mắt hứa thương em trọn đời
Đầu đường chia phôi anh không nói gì
Nên phong kín lời hẹn tình lứa đôi
Nếu anh có về khi tàn chinh chiến
Xin em cúi mặt giấu lệ mừng nghe em
Anh hiểu chứ, nhưng trước lúc ra đi, anh chỉ muốn động viên, an ủi cô một chút để cô có thể an lòng và anh cũng được an lòng mà bước đi. Ngoái đầu nhìn lại người mà mình thương, trong lòng anh thầm ước nguyện “Nếu anh có về khi tàn chinh chiến/ Xin em cúi mặt giấu lệ mừng nghe em” - Anh chỉ mong cô sẽ cứ như lúc này, cứ cúi đầu mà giấu đi những giọt lệ đang lặng lẽ rơi xuống, nhưng thay bằng những giọt lệ u sầu của lúc này, khi anh về sẽ là những giọt lệ của niềm vui và hạnh phúc.
Tạ Từ Trong Đêm của nhạc sĩ Trần Thiện Thanh là một bài hát nhạc vàng khá nổi tiếng với đề tài chia ly trong thời chinh chiến này, cho đến tận ngày hôm nay.
Trong bài hát này, nếu chú ý sẽ thấy nhạc sĩ rất khéo léo khi dùng từ, thay vì dùng "tiễn đưa" hay "tạm biệt", tác giả lại khéo léo chọn "tạ từ" có nghĩa là tạ ơn và từ biệt - rất thi vị nhưng cũng đầy ý nghĩa. Đó là một cách dùng chữ tinh tế thể hiện được sự biết ơn đối với người lính, người yêu của mình khi đã dũng cảm đi ra chiến trường, chưa biết khi nào trở về mà có khi cũng không thể trở về được.
Lối Cũ biên soạn
Cảm nhận ca khúc "Biết Trả Lời Sao" - Một trong 10 bài hát hay nhất của nhạc sĩ Duy Khánh viết về miền Trung _ Lối Cũ
Ca nhạc sĩ mang đậm tình quê chính là điều mà khán giả yêu nhạc nhìn nhận về một con người với cái tên đã rất “lẫy lừng” trên con đường âm nhạc của chính ông đã đi - Duy Khánh.
Bước chân vào âm nhạc với con đường ca hát, tuy không nhận được sự ủng hộ từ gia đình nhưng ông vẫn mang theo trong mình sự quyết tâm, niềm đam mê và đi lên từng bước, từng bước và dần dần khẳng định được tên tuổi của chính mình.
Nhạc sĩ Duy Khánh
Sau khi đã nổi tiếng với việc thể hiện những bài hát ca mang âm hưởng dân ca và “dân ca mới”, ông bắt đầu tập tành bước vào con đường sáng tác, và với thiên bẩm và tình yêu sẵn có, ông lại gặt hái được những thành công vang dội với những ca khúc chan chứa tình quê. Một trong số đó là bài hát mà tôi sẽ nhắc đến cùng với các bạn ngày hôm nay “Biết Trả Lời Sao”.
Biết Trả Lời Sao là một bài hát được xếp vào 1 trong 10 bài hát hay nhất của ông viết về miền Trung, miền của quê hương, miền của tình yêu trong ông:
Có người gặp tôi hỏi: “sao lâu rồi không về thăm quê miền Trung?”
Dù thương vẫn thương nhưng non nước chưa yên lành,
quê hương còn nghiêng ngả, biết trả lời sao?
Biết trả lời sao cho em ấm đôi vành môi khi gió mưa trong đời
mang bao ấm êm xa rồi, gieo bao tiếng ca u hoài
Những đêm canh dài, biết trả lời sao?
Bài hát được xem là câu chuyện nối tiếp của câu chuyện tình đầy trắc trở trong hai bài hát trước của ông là Biết Bao Giờ Em Quên và Sầu Cố Đô (Không Bao Giờ Em Quên) và cũng là lời giải thích rõ ràng rằng vì sao chàng trai lại mãi “biệt tăm”, chưa một lần trở lại nơi quê nhà để cho người em gái nhỏ của lòng ông vẫn mòn mỏi trong đợi chờ, nhớ mong.
Mời quý vị nghe lại ca khúc “Biết Trả Lời Sao” Trình bày: Duy Khánh
Bấm vào giữa hình trên để nghe “Biết Trả Lời Sao” Trình bày: Duy Khánh
Mời quý vị nghe lại ca khúc “Biết Trả Lời Sao” Trình bày: Thanh Tuyền
Bấm vào giữa hình trên để nghe “Biết Trả Lời Sao” Trình bày: Thanh Tuyền
Đó là trong một lần tình cờ, có người gặp và hỏi chàng trai rằng: “sao lâu rồi không về thăm quê miền Trung?” - Câu hỏi đã làm dấy lên trong lòng anh những cảm xúc bồi hồi, khó tả đến vô cùng… Anh nhớ, anh thương… tất nhiên rồi, nỗi nhớ và niềm thương về nơi miền quê ấy, trong lòng anh vẫn chưa bao giờ nguôi, nhưng anh biết làm sao hơn? “biết trả lời sao” khi “quê hương còn nghiêng ngả”??
Lòng anh xót xa, “biết trả lời sao cho em ấm đôi vành môi khi gió mưa trong đời/ mang bao ấm êm xa rồi, gieo bao tiếng ca u hoài/ Những đêm canh dài, biết trả lời sao?” - Anh yêu miền quê ấy, nơi có người em gái bé nhỏ mà anh thương đang ngày đêm trông ngóng, đợi chờ anh. Nhưng anh biết làm sao hơn khi nước nhà vẫn đang còn chìm trong khói lửa chiến chinh?
Anh nhớ, nhớ mãi trong tim, “nhớ về thần kinh với bao tâm tình gửi về thương thương người em” - Gửi đến người tâm tình của lòng anh, anh đi, đi là vì tương lai tươi đẹp mà cả anh và cô đều ước mong ở phía trước, đi nhưng lòng vẫn chưa bao giờ quên nơi chốn ấy, chưa bao giờ quên người mà anh yêu, và sẽ không bao giờ quên. Nhưng “thân trai tình đôi ngả”, anh cũng vẫn không “biết trả lời sao?”
Nhớ về thần kinh với bao tâm tình gửi về thương thương người em,
Giờ xa vẫn xa đi cho nước non quê nhà
thân trai tình đôi ngả, biết trả lời sao?
Biết trả lời sao khi chinh chiến đang tràn lan gieo tóc tang điêu tàn
Vai mang chí trai tang bồng quê hương khắc ghi trong lòng,
Đã thương nhau rồi biết trả lời sao?
Anh không thể nào trả lời được câu hỏi ấy, khi chinh chiến vẫn đang còn triền miên, vẫn đang “tràn lan gieo tóc tang điêu tàn”, khi anh vẫn đang phải mang trên vai “chí trai tang bồng”... Anh chỉ có thể “khắc ghi trong lòng” nơi quê hương thân yêu ấy, và cả cô, bóng hình mà anh luôn nhớ thương vô vàn - nhưng cũng đành, cuộc đời “đã thương nhau rồi biết trả lời sao?”
Hôm xưa mình bên nhau
Vầng trăng lồng bóng nước sông sâu.
Đôi bóng chung đầu mong sao duyên mãi xanh màu
mong tình dài thương mến lâu.
Hôm nay mình xa nhau
Đường về chiến tuyến gió mưa sâu
Đôi bóng đôi đầu cho nhau hai tiếng kinh cầu
Xin cuộc đời luôn có nhau.
Những ký ức đẹp tươi của anh và cô những ngày xưa, anh vẫn nhớ, vẫn luôn nhớ - Nhớ rất rõ “hôm xưa mình bên nhau/ vầng trăng lồng bóng nước sông sâu”. Nhớ hai đứa đã cùng nhau “Đôi bóng chung đầu mong sao duyên mãi xanh màu, mong tình dài thương mến lâu” và cũng đã cùng nhau “Đôi bóng đôi đầu cho nhau hai tiếng kinh cầu/ Xin cuộc đời luôn có nhau” - Tình yêu ấy đã mang đến cho hai người biết bao nhiêu là niềm vui, là hạnh phúc và cả mộng ước về sau…
Mời quý vị nghe lại ca khúc “Biết Trả Lời Sao” Trình bày: Trang Hạ
Bấm vào giữa hình trên để nghe “Biết Trả Lời Sao” Trình bày: Trang Hạ
Nhưng khi anh “rằng đời trai chiến chinh không hẹn trở lại ngày mai chung tình đôi”, thì anh cũng đã phải nén lại những yêu thương trong lòng mình, tạm quên đi những “ước mơ trong đời” - Vì anh biết những ước mơ ấy, giờ đây có ước cũng chỉ “như mây chiều trôi nổi, như mộng tàn thôi”. Vì anh đi, là đi vào con đường gian khổ, là đi vào con đường khó khăn, là đi vào con đường tương lai mịt mờ chưa tìm ra lối, nên ngày trở về, dù vẫn luôn tin là sẽ đến, nhưng anh vẫn có chút lo, có chút sợ rằng sẽ rất xa, rất xa… và mộng ước của anh và cô sẽ mãi mãi dở dang theo dòng trôi ấy.
Khi biết rằng đời trai
chiến chinh không hẹn trở lại ngày mai chung tình đôi
thì em hỡi em bao nhiêu ước mơ trong đời
như mây chiều trôi nổi, như mộng tàn thôi
Biết trả lời sao? đêm đêm núi cao rừng sâu
Theo bước chân quân hành đi cho nước non thành bình
Mai đây có ai thương mình
Chí trai công thành, xin trả lời sau.
Thế cho nên anh “biết trả lời sao?” Khi anh vẫn phải đi, trong “đêm đêm núi cao rừng sâu/ theo bước chân quân hành đi cho nước non thành bình”? Thôi thì đành chôn sâu những tình yêu về người em gái nơi miền quê dấu yêu ấy vào trong tận đáy tim mà tiếp tục bước đi - Và nếu như “Mai đây có ai thương mình/ Chí trai công thành, xin trả lời sau”.
Cuộc tình đầy tha thiết của hai con người ấy đã khiến cho chúng ta hy vọng, rồi hy vọng hơn đến một cái kết tốt đẹp trong Bao Giờ Em Quên và Sầu Cố Đô, dường như đến đây lại cảm thấy có một chút “tuyệt vọng”. Họ có về lại được bên nhau hay không? Họ có thể hạnh phúc trong tương lai hay không? Câu trả lời đó gần như đã bị phủ mờ bằng một màn khói của chiến chinh kéo dài… Tình yêu mà chàng trai mang trong tim, chính anh cũng đã không thể nào hy vọng là sẽ có cái kết viên mãn thì chúng ta phải làm sao đây?? Nói như nhạc sĩ Duy Khánh là Biết Trả Lời Sao đây??
Nhưng thôi, ta hãy tin rằng sẽ có một điều tốt đẹp sẽ xảy ra trong tương lai đi, như thế sẽ thật là tuyệt vời, đúng không??
Nhưng hy vọng chỉ là hy vọng, mộng ước chỉ mãi là mộng ước, kết cục của câu chuyện đã được nhạc sĩ Duy Khánh viết nên trong Nén Hương Yêu - một bài hát mà ông viết chung cùng nhạc sĩ Châu Kỳ… Một kết cục đau lòng khiến cho người ta không thể nào ngừng được dòng nước mắt… đau đến xót xa, đau đến thinh lặng không thể nói nên được thành lời…
Lời bài hát “Biết Trả Lời Sao” Tác giả: Duy Khánh
Có người gặp tôi hỏi sao lâu rồi không về thăm quê miền Trung
Dù thương vẫn thương nhưng non nước chưa yên lành,
quê hương còn nghiêng ngả, biết trả lời sao?
Biết trả lời sao cho em ấm đôi vành môi khi gió mưa trong đời
mang bao ấm êm xa rồi, gieo bao tiếng ca u hoài
Những đêm canh dài, biết trả lời sao?
Nhớ về thần kinh với bao tâm tình gửi về thương thương người em,
Giờ xa vẫn xa đi cho nước non quê nhà
thân trai tình đôi ngả, biết trả lời sao?
Biết trả lời sao khi chinh chiến đang tràn lan gieo tóc tang điêu tàn
Vai mang chí trai tang bồng quê hương khắc ghi trong lòng,
Đã thương nhau rồi biết trả lời sao?
Hôm xưa mình bên nhau
Vầng trăng lồng bóng nước sông sâu.
Chung bóng đôi đầu mong sao duyên mãi xanh màu
mong tình dài thương mến lâu.
Hôm nay mình xa nhau
Đường về chiến tuyến gió mưa sâu
Đôi bóng đôi đầu cho nhau hai tiếng kinh cầu
Xin cuộc đời thương lẫn nhau.
Khi biết rằng đời trai chiến chinh không hẹn trở lại ngày mai chung tình đôi
thì em hỡi em bao nhiêu ước mơ trong đời
như mây chiều trôi nổi, như mộng tàn thôi
Biết trả lời sao đêm đêm núi cao rừng sâu
Theo bước chân quân hành đi cho nước non thành bình
Mai đây có ai thương mình
Chí trai công thành, xin trả lời sau.