Trong lịch sử hơn 300 năm từ lúc những lưu dân miền Trung đầu tiên đặt chân khai phá vùng đất Nam bộ từ cuối thế kỷ 17 tới nay, Hắc công tử Trần Trinh Huy và Bạch công tử Lê Công Phước là 2 người đàn ông ăn chơi nổi tiếng hơn cả trên đất miền Tây.
Ngẫu nhiên mà cả hai đều sống trong cùng thời kỳ (vào các thập niên 1920 và 1930), thậm chí là cùng ăn chơi, thi thố ăn chơi với nhau, trước họ và sau họ không có ai ngấp nghé tới tầm ăn chơi hoang phí cỡ họ.
Giữa họ có nhiều có nhiều điều trùng hợp: Kế thừa gia sản kếch sù của cha mẹ để lại và ăn chơi đến tan hoang gia sản; cùng đi du học ở Tây nhưng không ai học hành gì mà chỉ lo ăn chơi; cùng theo đuổi cô Bảy Phùng Há (sau đó chỉ 1 người trong họ chiến thắng và cưới bà P.H. làm vợ) và cô Ba Trà và cùng chơi ngông… đốt giấy bạc để tạo nên giai thoại bất hủ về sau. Thời còn sở hữu cả núi của cải, hai người đã có những cuộc tỉ thí mà cái giá phải trả mỗi lần tương đương với hàng trăm triệu đồng theo thời giá hiện nay.
Thi ăn chơi giữa Paris
Theo các nguồn tư liệu hiện có thì Hắc công tử (tức công tử Bạc Liêu) lớn hơn Bạch công tử một tuổi (Hắc công tử sinh năm 1900, Bạch công tử sinh năm 1901). Thế nhưng, trong khi năm sinh của Hắc công tử còn lưu lại rõ ràng trên giấy tờ, thì Bạch công tử khi chết đi không để lại giấy tờ gì, vì vậy không ai biết đích xác năm sinh của ông.
hắc công tử tự Trần Trinh Huy hay còn gọi là công tử bạc liêu
Có ý kiến cho rằng, năm sinh 1901 của Bạch công tử do chính ông đưa ra là đã “khai gian” khoảng 3 – 4 tuổi nhằm làm giảm tuổi thật của mình để cho tuổi của ông không quá chênh lệch so với tuổi của cô đào P.H. (sinh năm 1913) khi ông quen bà vào đầu thập niên 1930. Có khả năng Bạch công tử sinh khoảng năm 1897 – 1898, tức lớn hơn Hắc công tử 2 – 3 tuổi.
Bạch công tử tự Lê Công Phước
Điều này không phù hợp với câu chuyện kể: đã có lần Hắc công tử khi thi đốt tiền để nấu chè đậu xanh với Bạch công tử và bị thua, đã nói với Bạch công tử: “Chú em mày nhỏ tuổi, háo thắng, nên qua (cách xung hô của người lớn hơn nói với người nhỏ hơn ở Nam bộ thời xưa) nhường cho chú mầy thắng đó”.
Hắc công tử và Bạch công tử cùng được cha (hội đồng Trần Trinh Trạch ở Bạc Liêu và đốc phủ Lê Công Sủng ở Mỹ Tho) cho sang Pháp du học vào cuối thập niên 1910, đầu thập niên 1920. Cả hai cùng tiêu hàng núi tiền của gia đình ở giữa Paris tráng lệ nhưng không ai học hành nên trò trống gì, ngoài bộ môn nhảy đầm (Hắc công tử nhảy rất giỏi) và sân khấu amateur (Bạch công tử mê cải lương nên theo học “hàm thụ” về sân khấu).
Tại Paris, cả Hắc công tử và Bạch công tử đều nổi tiếng không chỉ trong giới du học sinh người Việt, mà ngay cả người Việt định cư tại Pháp và dân Pháp cũng biết tiếng. Nếu như Hắc công tử nổi tiếng trong các vũ trường, thì Bạch công tử hay la cà trong các nhà hát nổi tiếng, tất nhiên cả hai đều là khách hàng quen thuộc của các nhà hàng sang trọng, nổi tiếng ở Paris. Nếu như Hắc công tử sống như vợ chồng với một cô gái Pháp chính hiệu (có nguồn tin cho rằng họ có với nhau một người con), thì Bạch công tử lại cặp kè với một cô gái Nga có dòng dõi Sa Hoàng, có mái tóc vàng ánh, cặp mắt màu xanh lơ, đẹp như hoa hậu.
chiếc Peugeot thể thao, sản xuất năm 1922. Loại xe này cả miền Nam khi ấy chỉ có 2 chiếc, một chiếc của ông Huy(tức Hắc Công Tử) còn chiếc kia là của vua Bảo Đại.
Sau khi về nước, cả hai ông đều không ai còn liên hệ với người tình cũ của mình trên đất Pháp. Khi còn “du học” bên Pháp, Hắc công tử và Bạch công tử có quen biết nhau, vì cùng là dân “Lục tỉnh Nam kỳ” ở nơi quê người, nhưng không chơi thân với nhau.
Thời trên đất Pháp họ cũng không hề ganh đua với nhau trong ăn chơi, vì họ chỉ là dân ăn chơi đến từ nước thuộc địa, tiền cho ăn học bên nhà gửi sang Pháp dù thật dồi dào nhưng dù sao cũng là tiền “đi ăn học” chịu sự kiểm soát và chi phối của gia đình, đâu thấm tháp gì so với cách ăn chơi của những “ông hoàng bà chúa” ở tại “mẫu quốc”. Trên đất Pháp họ chưa biết “tức nhau tiếng gáy”, điều mà sau này khi trở về nước họ đã không ai chịu thua ai, bởi vì cả nước Nam khi ấy không ai ăn chơi bằng họ, người ăn chơi “trội” hơn người kia nghiễm nhiên trở thành “đệ nhất thiên hạ” trong chốn ăn chơi.
Người chơi máy bay, kẻ sắm du thuyền
Sau 5- 6 năm đi du học, nhưng thực ra là ăn chơi trên nước Pháp, Hắc công tử và Bạch công tử trở về nước trong sự kỳ vọng và chào đón như ông hoàng của gia đình họ. Ông hội đồng Trần Trinh Trạch đã mua hẳn chiếc xe hơi từ Pháp mới nhập cảng qua nước ta để đi đón cậu quý tử từ Pháp về sân bay Sài Gòn. Sau đó, ông đã tổ chức bữa tiệc linh đình tại Bạc Liêu, mà khách mời không thiếu vị quan chức hay người giàu có nào khắp Nam kỳ, để mừng ngày “cậu Ba Huy” học “thành tài” về nước.
Ông đốc phủ Lê Công Sủng ở Mỹ Tho đón cậu quý tử của mình khiêm tốn hơn, nhưng cả tỉnh Mỹ Tho ngày ấy đi đâu cũng nghe mọi người bàn tán chuyện “cậu George Phước” vừa “vinh quy bái tổ”. Ông hội đồng Trạch đã không chút nghi ngờ, không cần biết con mình học ở Pháp đạt bằng cấp gì, ông thật sự hài lòng với phong cách lịch lãm của cậu Ba Huy, nhất là khi cậu còn biết lái ca nô, xe hơi và lái cả máy bay.
Nhà của Bạch Công Tử
Vì vậy mà hội đồng Trách đã tin tưởng giao cả cơ ngơi, sản nghiệp cho cậu Ba Huy quản lý, điều hành, mà cơ ngơi của ông hội đồng Trạch khi ấy thật khó mà hình dung: khoảng 100 ngàn hecta đất trồng lúa, hơn 100 ngàn hecta sở ruộng trồng muối. Ông là người cung cung nguồn lúa gạo xuất khẩu chủ lực khi ấy, ông cũng chi phối độc quyền chuyện sản xuất và tiêu thụ muối khắp Nam kỳ.
Trong khi đó, vốn là người có học, ông đốc phủ Sủng đã sớm nhận ra con mình từ Pháp trở về không học hành được trò trống gì, ngoài chuyện ăn chơi. Vì vậy mà ông đã không giao cho đứa con George Phước bất cứ điều kiện nào để có thể tiếp tục ăn chơi, thậm chí ông còn bắt đứa con “hư” phải làm việc, lao động chân tay (phụ làm “phu” xây dựng khi ông cất ngôi nhà mới ở Mỹ Tho) như là cách phạt về cái tội không chịu học hành trên đất Pháp.
Vì vậy mà vào giữa thập niên 1920, khi Hắc công tử đã bắt đầu nổi tiếng về ăn chơi ở đất Bạc Liêu và cả Nam kỳ thì Bạch công tử hầu như chưa được ai biết tới, ngoài một số người ở Mỹ Tho biết đến từ cái dạo Bạch công tử mới từ Pháp trở về. Thế nhưng, cơ hội ăn chơi đã đến với Bạch công tử khi đốc phủ Sủng cha ông đã sớm qua đời vào năm 1927, trước đó mẹ ông cũng đã mất vì bệnh lao, để lại cho Bạch công tử toàn bộ gia sản kếch sù mà cả một đời làm quan của cha và hoạt động kinh doanh, làm ăn bên gia đình mẹ tạo ra. Kể từ đó Hắc công tử bắt đầu có đối thủ ăn chơi, chứ không còn “một mình một chợ” như trước.
Cô Bảy P.H., ngưởi được cả 2 công tử theo đuổi, cuối cùng thành vợ của Bạch công tử.
Được cha là hội đồng Trạch giao cai quản hàng trăm ngàn hecta ruộng lúa và ruộng muối, với huê lợi hàng năm không thể tính xuể, Hắc công tử với đầu óc phóng túng đã thuê hẳn một nhà quản lý giỏi từ Pháp sang làm thuê cho mình, với tiền thuê hàng năm bằng 10% lợi nhuận mà Hắc công tử thu được. Nhờ có người quản lý tài ba người Pháp, Hắc công tử không lo lắng chuyện gì khác, ngoài việc chú tâm vào ăn chơi, thỉnh thoảng đi thăm điền thổ như là thú vui của mình.
Lái xe hơi trên bờ mãi cũng chán, Hắc công tử sắm ca nô (là phương tiện cực kỳ xa xỉ thời đó, cả nước chỉ có 5 – 7 chiếc). Rồi ca nô cũng chán, Hắc công tử sắm cả máy bay để đi thăm ruộng và đi du hí, ông trở thành người Việt Nam đầu tiên sở hữu máy bay tư nhân chứ không phải ông bầu Đoàn Nguyên Đức – chủ tịch Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai và chủ đội bóng đá cùng tên – khi ông này sắm máy bay riêng vào năm 2006. Trong khi đó, Bạch công tử cũng chọn cách chơi nổi không kém, khi tậu về cho mình cả một đoàn hát cải lương và thuê đóng hẳn những chiếc du thuyền sang trọng để đích ông đưa đoàn cải lương đi hát khắp Nam kỳ.
Máy bay thăm ruộng của Hắc Công Tử
Thời ấy, cải lương là bộ môn nghệ thuật giải trí phổ biến, nếu không nói là duy nhất, khắp nông thôn, thành thị miền Tây. Vì vậy nghệ sĩ rất được coi trọng, ông bầu các đoàn cải lương rất có uy, được xã hội trọng vọng. Bạch công tử đã tậu về cả một gánh hát cải lương và đặt tên là Huỳnh Kỳ (cờ màu vàng, tuợng trưng cho vua chúa), càng nổi bật hơn khi Bạch công tử đã biến một đoàn cải lương vốn ăn ở tạm bợ, sinh hoạt bề bộn, thành một đoàn hát chính quy, sang trọng, được tổ chức chặt chẽ, ăn ở tươm tất, được đầu tư các phương tiện kỹ thuật tiên tiến nhất bên Pháp vào thời đó.
Đoàn cải lương Huỳnh Kỳ của Bạch Công Tử
Dù đã sắm hẳn máy bay, nhưng Hắc công tử đã thấy “nóng mũi” khi Bạch công tử đi trước một bước với việc thuê đóng hẳn mấy chiếc du thuyền sang trọng đi theo đoàn hát của mình. Ở bên Tây thời ấy, chơi du thuyền là mốt thời thượng của giới quý tộc, những triệu phú giàu có nhất. Là dân chơi từ bên Tây về, hẳn cả Hắc công tử và Bạch công tử đều biết điều đó và đều thầm mơ được sở hữu một chiếc du thuyền. Thế nhưng, thời ấy du thuyền chưa xuất hiện ở nước ta, cũng chưa ai đủ sức bỏ hàng triệu phơ-răng để sắm du thuyền. Ấy vậy mà Bạch công tử đã nghĩ ra cách trang bị cho mình một chiếc du thuyền sang trọng không kém gì những chiếc du thuyền mà ông từng đặt chân lên bên trời Âu.
Ghe bầu của hắc công tử được chế tạo như du thuyền.
Với phương châm “cây nhà lá vườn”, Bạch công tử đã thuê 1 cơ sở đóng ghe lớn nhất ở Mỹ Tho đóng cho mình chiếc ghe bầu loại “khủng”, cao 2 tầng, trên ấy ông thiết kế không gian giống như du thuyền bên Tây. Xong Bạch công tử đặt mua các trang bị kỹ thuật, trang trí nội thất…từ bên Pháp về để lắp vào, để chiếc ghe bầu không khác gì du thuyền.
Ngoài chiếc du thuyền dành cho riêng mình, Bạch công tử cũng cho đóng thêm 3 chiếc ghe bầu khác nhỏ hơn, trang bị ít hiện đại hơn chiếc đầu tiên, dành cho đào kép, thầy đờn và cả một đội bóng đá đi theo đoàn hát. Nếu như chiếc máy bay của Hắc công tử có làm cho một số người trầm trồ khi nó bay ngang qua, nhưng không phải ai cũng biết người ngồi trên máy bay là ai, thì mỗi khi đoàn du thuyền chở gánh hát của Bạch công tử ghé vào một bến chợ nào đó để chuẩn bị biểu diễn, đó thật sự là sự kiện trong vùng, tiếng tăm của Bạch công tử nhờ vậy mà nổi như cồn.
Với việc tổ chức tiệc tùng linh đình mời cả “lục tỉnh Nam kỳ” đến dự và với việc sắm máy bay riêng, Hắc công tử đã vượt trội lên trên Bạch công tử trong đường ăn chơi. Nhưng ngay sau đó, Bạch công tử đã gỡ điểm với việc tậu cả một đoàn hát nổi tiếng và sắm hẳn cho mình chiếc du thuyền sang trọng như mơ.
Trong năm 2011 này, ai có dịp đến thành phố Cần Thơ sẽ hình dung được chiếc du thuyền của Bạch công tử ngày trước ra sao. Tại khách sạn Xuân Khánh (đường 30/4, quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ) có chiếc du thuyền bằng gỗ đậu bên bờ sông Cái Răng. Chiếc du thuyền có 2 tầng này dùng để đưa khách quốc tế đi theo tour tham quan dọc theo dòng sông Hậu và chợ nổi Cái Răng. Theo thời giá hiện nay, để đóng chiếc du thuyền này phải cần đến 5 – 6 tỉ đồng.
Khách sạn Xuân Khánh,đường 30/4, quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ
Theo mô tả của người xưa, chiếc du thuyền của Bạch công tử ngày nào quy mô hơn và đẹp hơn chiếc du thuyền ở khách sạn Xuân Khánh hiện nay. Mà Bạch công tử từng có 3 – 4 chiếc ghe bầu lớn cỡ đó. Điều đó cho thấy, chỉ riêng phương tiện đi lại của Bạch công tử ngày ấy đã lên đến hàng chục tỉ đồng theo thời giá hiện nay. Dân ăn chơi “chính hiệu” không bao giờ họ lập lại món ăn chơi của đối thủ cạnh tranh, mặc dù họ thừa khả năng, mà bao giờ họ cũng tìm tòi những ngón độc chiêu cho riêng mình, vì vậy mà cuộc tỉ thí trên con đường ăn chơi giữa Hắc công tử và Bạch công tử tiếp tục diễn ra đầy kịch tính, bất phân thắng bại.
